habergri.com
Büyük bir heyecanla, birlikte bir aile olmaya “Evet” dedikten sonraki ilk zamanlar genellikle çiftler için evliliğin en keyifli zamanları oluyor. Peki ya daha sonra? Zaman içerisinde meydana gelen tahammülsüzlükler, kulak ardı edilen sorunların aniden ortaya çıkması ve sorumlulukların artmasıyla beraber evlilikler de hasar görebiliyor. İki insan artık bu evliliği devam ettiremeyeceğini fark ettiğinde karşılıklı bir şekilde boşanma kararı vererek iki tarafın da bu karardan en az zararla çıkmasını sağlamalıdır. Özellikle çiftin çocuğu veya çocukları varsa boşanma noktasında, boşanma öncesi ve sonrası ekstra özenli davranmalılardır.
Bildiğimiz gibi aile kavramı; eşler ve çocuklardan oluşan toplumdaki en küçük birlik şeklinde tanımlanır. İlk olarak iki kişiyle başlayan aile birliği, çocukların da eklenmesiyle birlikte büyümektedir.
Evlilik sonlanabilir, annelik-babalık ömür boyu devam eder
Bir aile kurmak, karı-koca rollerini üstlenmek ve sonrasında çocuk sahibi olmakla beraber anne-babanın sorumlulukları da düşünüldüğünde oldukça özen gösterilmesi gereken ciddi bir eylemdir. Eş, kardeş gibi rollerin dışında annelik ve babalık, kişiye son derece büyük bir sorumluluk yükleyen, pek çok alanda bilgi ve beceri sahibi olmayı ve fedakarlık yapmayı gerektiren, geri dönüşü olmayan bir yolculuktur.
Çocuğun ileride sağlıklı bir birey olabilmesi, kaliteli bir çocukluk dönemi geçirmesi ve ebeveynlerinin onu yetiştirme tarzıyla direkt olarak ilişkilidir. Çocuğun bilinçli ve sağlıklı bir şekilde büyümesi, düzenli bir aile yaşantısının sonucudur. Çiftlerin farklı sıklıklarda yaşadığı tartışmalar ve kavgalar, çocukları elbette ki olumsuz etkiler. Bazı durumlarda çocuklar olduğu için sürdürülen evlilikler, aslında çocuklara son derece zarar verebilir. Bu nedenle, tartışmalar ve kavgalar ciddi bir boyuta geldiyse, evde sıklıkla kaos ortamı oluşuyorsa belki de boşanmak, evli kalmaktan çok daha iyi bir fikir olabilir.
Boşanmak, yetişkinler için farklı çocuklar için farklı bir anlam taşır
Boşanma, tanım olarak eşlerin evliliklerini sonlandırması şeklinde olsa da aslında aile birliğinin bozulması ve sevgiyle kurulmuş bir ailenin parçalanması demektir. Yetişkinlerin bu şekilde anlamlandırdığı boşanma olayı, çocukların dünyasında bambaşka anlamlar taşır. Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar; değişik yaş gruplarından seçilen çocuklara boşanma ile ilgili sorular sorulmuş ve bu olayı yetişkinlerden farklı algıladıkları ve bu nedenle bambaşka tepkiler verdiklerini gösteriyor.
Bebekler boşanmayı fark eder mi?
0-2 yaş grubu, bebeklik dönemi olarak adlandırılır. Bebeklik dönemindeki çocuklara boşanmanın izah edilmesi imkansız sayılabilir. Çocuk boşanmayı, anne babasının farklı yerlerde yaşamasını ve ailesinin dağılmasını anlamlandıramaz. Fakat, evde oluşan gergin havadan, anne-babasının yüz ifadeleri ve beden dilinden ortamdaki huzursuzluğu kolaylıkla hisseder. Yaşadığı bu kaygı ve huzursuzluk nedeniyle beslenme problemleri, aşırı uyku ve aşırı ağlama şeklinde tepkiler ortaya koyabilir.
Çocuğun bu durumdan en az hasarla sıyrılabilmesi ve travmaların oluşmasını engelleyebilmek için ebeveynlerin çocuğa ve birbirlerine yaklaşımları son derece önemlidir. Onlar için zorlu geçebilecek bu boşanma sürecinde yaşadıkları kaygıyı ve stresi çocuğa hissettirmemek, evde kavga ortamlarının oluşmasını engellemek çocuğunun geleceğini önemseyen her anne-babanın birer görevidir.
Ergenlik dönemindeki çocuğa boşanma kararı nasıl açıklanır?
Ergenlik döneminin yeni yeni başladığı 10-12 yaşından büyük çocuğa boşanma kararını açıklamak son derece sıkıntılı bir süreçtir. Zaten ergenlikten dolayı fiziksel ve ruhsal birtakım değişikliklerle başa çıkmaya çalışan çocuğun artık uğraşması gereken bir problemi daha vardır. Kendi içinde bir savaş veren, kimlik karmaşası içinde olan bir çocuğun, böyle bir dönemde anne babasının boşanmasına tepkisiz ve sessiz kalması çok zordur.
Ergenlik dönemini geçiren çocuğun ebeveynlerinin ayrılık kararını kolay kolay hazmedemeyeceği, bu konuda onlara duyduğu öfkeyi bastırmakta güçlük çekebilir ve hatta bu öfkeyi çevresinde bulunan insanlara arkadaşlarına, öğretmenlerine veya aile büyüklerine yönlendirebilir. Bu sebeple ayrılık kararınızı çocuğa açtıktan sonra onun bu konu hakkında ne hissettiğini veya ne düşündüğünü sizinle paylaşmasını sağlamalısınız. Ancak bunu yaparken elbette ki baskı yapmak çocuğunuzdan olumsuz bir geri dönüş almanıza sebep olacaktır, sabırlı bir şekilde sizinle hislerini paylaşmasını bekleyin ve onu bu konuda teşvik edin.
Çocuğun davranışlarından edindiğiniz ipuçları yardımıyla onun bu karardan ne boyutta etkilendiğini çıkarabilirsiniz. Onun neler hissettiğini anladığınızı fark ettirmeniz de çocuğun kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olacaktır. Bu noktada ergenlik dönemindeki çocuğun duygularını sizinle paylaşması son derece önemlidir.
Boşanma kararını çocuğa açıklarken nelere dikkat etmek gerekir?
Boşanma süreci eşler için genellikle sıkıntılı ve zor bir süreçtir. Büyük bir hevesle kurulan yuvanın yıkılması için karar verilmiştir. Ancak eşlerin yapması gereken daha zor bir görev daha vardır, boşanma kararını çocuğa veya çocuklara açıklamak. Ebeveynler çoğunlukla bu kararı çocuklarına nasıl anlatmaları gerektiğini konusunda endişe duyarlar, bu konuşmayı yapmak hemen hemen her anne-baba için sancılıdır. Eşlerin kendi hayatları için aldıkları bu karar aslında çocuğun hayatında oldukça büyük bir etkiye sahip olacaktır. Bu yüzden çocukla kurulacak diyaloğun sağlıklı bir şekilde yapılması ve bu sürecin en düzgün şekilde yönetilmesi gerekmektedir.
Ayrılık kararını açıklarken net ifadeler kullanın
Çocuğa boşanma kararını anlatırken ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken en önemli husus; çocuğun gelişim düzeyine ve yaş grubuna uygun, kafasında farklı şeyler oluşturmayacak, kafasını karıştırmayacak şekilde net cümleler kurarak bu konuşmayı yapmak olacaktır. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklara boşanma kavramını anlatmak epey zor olabilir, bunun için ebeveynler bu süreçte neler yaşanacağını, neden boşandıklarını ve ne hissettiklerini dürüstçe ifade etmelidir.
Boşanmanızın onun yüzünden olmadığını belirtin
Küçük yaşlarda çocuklar çevresinde gelişen olayları kendi bakış açılarıyla değerlendirir ve yaşadığı tüm olayların kaynağında kendilerinin olduğunu düşünürler. Özellikle 2-6 yaş grubundaki çocukların ailelerinde yaşanan boşanma durumları çocukta derin bir şekilde yaşanır. Okul öncesi dönemde olan çocuk bu süreçte kendini suçlamaya, anne veya babasının onun yaptığı davranışlardan dolayı böyle bir karar verdiğine inanır. Böyle bir inanışa engel olmak için boşanma kararının onunla bir ilgisi olmadığı bu duruma onun sebep olmadığını net ve sıcak bir tavırla ifade etmeniz oldukça önemlidir.
Küçük yaştaki çocuklar “Derslerime daha çok çalışsaydım, ödevlerimi zamanında bitirseydim, anneme babama daha iyi davransaydım ayrılmıyor olurlardı” gibi fikirlere sahip olabilirler. Çocuğun kendini suçlamayıp, hayatına daha özgüvenli bir şekilde devam edebilmesi için boşanmanın onun herhangi bir hatasından dolayı gerçekleşmediğini bilmesi gerekir.
Boşansanız bile sonsuza kadar onun annesi ve babası olmaya devam edeceğinizi ifade edin
Çiftlerin aldığı bu ayrılık kararı evliliklerinin sona ereceğini ve birlikte yaşayan aile tablosunun yıkılacağı anlamlarını taşır. Ancak çocuk hayatında ne gibi değişiklikler olacağını tahmin edemez. Vasisi olan kişi anne ya da baba herhangi biriyle yaşamını sürdürmeye devam ettiğinde diğer ebeveyniyle bağlarının kopacağını düşünebilir. Bu yüzden siz evliliğinizi bitirseniz de onu çok sevmeye, onun annesi ve babası olarak kalmaya devam edeceğinizi çocuğa söyleyin. Çocuğun bu bilgiye sahip olması duygularının gelişimi için çok önemlidir.
Ayrılmanızın onu terk etmenizle aynı anlama gelmediğini belirtin
Anne babasının ayrılmasına tanıklık eden bazı çocuklar, artık beraber yaşamayacağı ebeveynin evden çıktığında bir daha kesinlikle geri gelmeyeceğine dair endişe ve hatta korku duyabilirler. Evden ayrılsanız da onu terk etmediğinizi ifade ederek, çocuğun güven duygusunun zedelenmesine fırsat vermeyin. Boşanmanın aslında bir kayıp olmadığını, onun için daha huzurlu bir ortam inşa etmeye çalıştığınızı ona anlatın.
Aksi halde anne babası boşanan çocuklarda tıpkı bir yakınlarını kaybetmiş gibi bir yas süreci görülebilmekte. Çocuğun bir yakını ölmüş gibi ağır bir şekilde geçirdiği bu yas sürecinde öfke, üzüntü ve inkar gibi dışavurumlar gözlemlenebiliyor. Elbette her çocuğun olaylara farklı tepkiler verdiğini düşünürsek, bu konuda da farklı dışavurumlar sergileyebilirler.
Boşansanız da onu sevmekten vazgeçmeyeceğinizi söyleyin
Çocuk sevgiyi ilk olarak anne ve babasında tattığı için bu süreçte artık eskisi kadar sevilmeyecek olmalarını düşünmeleri olasıdır. Çocuğunuza onu sevmekten sonsuza kadar vazgeçmeyeceğinizi, onları çok sevdiğinizi ve her koşulda onların yanında olduğunuzu ifade edin.
Çocuğunuza onu korumaya, sevmeye ve bakmaya devam edeceğinizi, boşanmanın bu duruma engel olmadığına dair güven vermelisiniz. Bu sayede çocuğun ayrılık sonrasında sevilmeyeceğine ya da terk edileceğine yönelik oluşabilecek korkuların önüne geçmiş olursunuz.
Çocuğa bundan sonra kiminle yaşayacağını söyleyin ve görüşme günlerine özen gösterin
İnsanoğlu belirsizlikten her zaman endişe duymuştur, çocuklar da boşanmadan sonra hayatlarının ne yönde değişeceğini bilmediklerinden ciddi bir kaygı hissedebilirler. Bu nedenle boşanma kararının onların hayatlarını hangi ölçüde etkileyeceğini bilmek isterler.
Çocuğa ayrılık sonrası nerede ve kiminle birlikte yaşamaya devam edeceği, bu süreçte diğer ebeveynin nerede yaşayacağını, onu hangi aralıklarla göreceği ve birlikte ne kadar vakit geçirebileceklerini net bir şekilde açıklamak gerekir. Çocuğa boşanacağınızı açıklarken bütün bu detayları vermeniz onu gireceği bilinmezlik çukuruna düşmeden çıkaracak, bir miktar da olsa rahatlamasına yardımcı olacaktır.
Boşanma kararı çocuğa anlatırken kullanabileceğiniz etkili cümleler
- Annen ve baban olarak aramızdaki problemleri çözebilmek ve evliliğimizi kurtarabilmek için bir çözüm bulamadık.
- İlişkimizi düzeltebilmek çok uğraştık, ancak daha fazla aynı evde yaşayamayacağımızın en doğrusu olduğuna karar verdik.
- Karı koca olarak birbirimizi anlamadığımız ve üzmeye başladığımız için farklı evlerde yaşamamız daha iyi olacak.
- Biz ayrılsak bile seni sevmeye daima devam edeceğiz ve seninle olacağız.
- Annenle/babanla aldığımız boşanma kararı yalnızca bizimle ilgili, bu kararın suçlusu ya da sorumlusu sen değilsin.
- Ayrılacağımız için ne kadar üzgün olduğunu tahmin edebiliyoruz.
- Annenle/babanla artık birlikte yaşamayacağız, ancak şartlar ne olursa olsun seni sonsuza kadar sevmeye devam edeceğiz.
- Ayrılmaya karar verdiğimiz için bize öfke duyuyor olabilirsin.
- Biz boşandıktan sonra hayatında ne gibi değişikler olacağını merak etmen ve endişe duyman son derece normal.
Boşanma, travmatik ve doğal bir süreçtir
Çocukların neredeyse hepsinin farklı tepkilerle karşıladığı ebeveynlerin ayrılması durumu, şüphesiz aile bireylerinin her birini etkileyen en önemli olaydır. Az-çok herkesin olumlu ya da olumsuz olarak etkilendiği bu olay, ailenin en minik üyesi olan çocuk için tam anlamıyla travmatik bir süreçtir. Anne babasının boşanmasına engel olamayan çocuğun yaşadığı bu travmayı en az etkilerle atlatabilmesi ve yetişkin bir insan olduğunda farklı olumsuz sonuçlara neden olmaması için boşanma sonrasında bile ebeveynlerin çocukla ilgili mevzularda ortak bir tutum sergilemeleri gerekmektedir.
Çocuğun rutin alışkanlıklarını değiştirmeyin
Boşanmanın çocukla ilgili paylaşım ve sorunlarından da kopmak, uzaklaşmak olduğu düşünülmemelidir. Anne ve baba evlilik devam ederken çocuğun sorumlulukları ve problemleriyle ne ölçüde ilgileniyorlarsa bu durumu devam ettirmeli, özverili davranmaktan vazgeçmemelidirler.
Örnek verecek olursak; çocuk her pazar babasıyla halı saha maçına gidiyor ise boşanmadan sonra da bu rutini değiştirmemeli, çocuk artık aynı evde yaşamıyor olsa bile ebeveyniyle alışkanlıklarına devam edebilmelidir. Yani eşler, evliliğin sonlandırılmasıyla yalnızca birbirlerine karşı sorumlukları kalmadığını bilmediği ancak çocuğa karşı her daim sorumluluk alması gerektiğini unutmamalıdır. Çocuğun alışmış olduğu düzen, alışkanlıklar büyük ölçüde değişmezse, çocuk ancak o şekilde bu olaydan hafif sıyrıklarla kurtulabilecek ve ruhunda derin yaralar açılmayacaktır.
Sonuç olarak; özenle büyüttüğünüz, belki de canınızdan çok sevdiğiniz çocuğunuza boşanma kararınızı açtığınızda onun elbette ki üzüntü ve birçok olumsuz duyguyu aynı anda yaşadığını göreceksiniz. Kaygı, üzüntü ve öfke doğal olarak yaşanabilecek ve geride bırakılabilecek duygulardır. Çocuğunuzun boşanma sürecinde ve sonrasında hep yanında olduğunuzu hissettirin!
